Το μαντεμένο και σεμνό κομψοτέχνημα – μνημείο της αδελφής Σόφη Καμπόν που κοσμεί το πλακόστρωτο έξω από το μοναστήρι των καλογραιών του Αγίου Ιωσήφ στην Λάρνακα είναι σήμερα το μοναδικό μνημείο αφιερωμένο σε νοσηλευτή όχι μόνο στη Κύπρο αλλά και σε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο. Η σπάνια αυτή τιμή που αποδόθηκε στην αδελφή – καλογριά και νοσοκόμα Σόφη Γκαμπόν από τους Λαρνακείς του τέλους του 19ου αιώνα, αποτελεί μια λαμπρή και ξεχωριστή διάκριση.
Η σπάνια αυτή εκδήλωση αγάπης και αναγνώρισης είναι απόλυτα δικαιολογημένη γιατί ο βίος και η πολιτεία της Σόφη Γκαμπόν σαν νοσηλεύτριας επί 24 ώρου βάσεως για 23 ολόκληρα χρόνια, μεταξύ 1871 και 1894, αποτελεί φωτεινό παράδειγμα μίμησης για όλους όσους έχουν επιλέξει να υπηρετήσουν τον πάσχοντα συνάνθρωπο. Πηγή δύναμης και πίστης για όλους τους σημερινούς νοσηλευτές μας. Με κίνδυνο της ίδιας της, της ζωής, η ακούραστη αδελφή με άρτιες για την εποχή νοσοκομειακές γνώσεις ονομαζόταν από τους ντόπιους κολακευτικά η Αγία της αγνότητας και της φανατικής αφοσίωσης στον πάσχοντα συνάνθρωπο. Η «αγία και αγαθή” νοσηλεύτρια της Λάρνακας περιέθαλπε η ίδια πέρα από 30 ασθενείς την ημέρα, αφού την εποχή που υπηρέτησε δεν υπήρχε μόνιμος γιατρός στο νοσοκομείο των Καλογραιών, αφού ήδη από το1864 απεβίωσε ο Γάλλος γιατρός του Νοσοκομείου Ιωσήφ Ειρηναίος Φοπλάντ που υπηρέτησε και αυτός την Λάρνακα για 25 συνεχή χρόνια από το 1839 μέχρι το 1864.
Ο ηρωισμός η αφοσίωση και γενικά η συνολική προσφορά της νοσηλεύτριας Σόφη Γκαμπόν μπορεί να εκτιμηθεί ικανοποιητικά μόνο αν αναλογισθούμε τις υγειονομικές και νοσηλευτικές συνθήκες της εποχής τις οποίες περιγράφει ο Νεοκλής Κυριαζής στην έκδοση του με τίτλο Η Κοινωνική Δράσης της πόλεως Σκάλα – Λάρνακα, που εκτυπώθηκε στην Λάρνακα το 1947. Στο κεφάλαιο ¨Πανώλης και Χολέρα στις σελίδες 18 μέχρι25 οι περιγραφές και πληροφορίες για τον τύφο, τις δυσεντερίες, την οφθαλμία, τον ελώδη πυρετό και γενικά όλες τις παθήσεις είναι αρκετά ενδιαφέρουσες. Οι απώλειες σε ζωές ήταν μεγάλες και στη Λάρνακα αλλά και στην Κύπρο ολόκληρη. Το 1835 η Οθωμανική Κυβέρνηση και η πρωτοβουλία του Γάλλου προξένου καθιστούν την λειτουργία λοιμοκαθαρτηρίου δυνατή στη Λάρνακα με τον γιατρό Παύλο Βαλσαμάκη να αναλαμβάνει καθήκοντα. Την έλλειψη όμως νοσοκομείου στη Κύπρο εντόπισαν οι Γάλλοι πρόξενοι, που για να μεγαλώσουν την επιρροή τους στην Κύπρο αποφασίζουν την ίδρυση σχολείου και νοσοκομείου. Για τον σκοπό αυτό απέστειλαν το 1844 τις πρώτες 4 μοναχές στην Λάρνακα.
Το Γαλλικό Νοσοκομείο και σχολείο λειτούργησε στην Λάρνακα στο σπίτι των Γάλλων ευπατριδών Μπρουόλι εμπόρων με έδρα την Λάρνακα. Η οικία αυτή βρίσκεται επί της οδού Χρυσοπολιτίσσης. Είναι η διατηρητέα και ιστορική οικία του Ιερονύμου Βαρλάμ. Το 1846 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος για το μοναστήρι των Καλογραιών του Τάγματος του Αγίου Ιωσήφ με πρόνοια να λειτουργήσει σαν σχολείο και νοσοκομείο.
Από το 1845 μέχρι το 1864 παρείχετο στο Γαλλικό Νοσοκομείο των Καλογραιών δωρεάν ιατρική εξέταση και δωρεάν φάρμακα από τον γιατρό Φοπλάντ. Μετά το θάνατο του Φοπλάντ οι εξετάσεις εγίνοντο από τις αδελφές που είχαν νοσοκομειακές γνώσεις. Το Γαλλικό νοσοκομείο λειτούργησε στην Λάρνακα μέχρι το 1922.Σαυτό έδωσαν υπηρεσίες και αφιέρωσαν τον εαυτό τους στους πάσχοντας Κυπρίους πολλές Γαλλίδες μοναχές.Προεξάρχουσα όμως μορφή υπήρξε αναμφισβήτητα η αδελφή Σόφη Καμπόν η οποία υπολογίστηκε από τον Νεοκλή Κυριαζή ότι νοσήλευσε περί των 200.000 ασθενών από το 1871 μέχρι το 1894.Ο αριθμός αυτός αγγίζει τα όρια του συνολικού πληθυσμού της Κύπρου αυτή την εποχή και δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αυτό που μπορούσε η αδελφή Σόφη να προσφέρει προς τους ασθενείς της, αναλογιζόμενοι και τα πενιχρά μέσα και οικονομικές δυνατότητες που είχε τότε στην διάθεση της δεν ήταν παρά μόνο λίγο νερό και ο ίδιος της ο εαυτός. Αυτό ακριβώς ήταν που καθόρισε και τον ωραίο συμβολισμό της παράτασης του σιδερένιου μνημείου της Σόφη Καμπόν. Μια βρύση και ένας πελεκάνος αφού το πουλί αυτό όταν δεν βρίσκει τροφή για να ταΐσει τα νεογνά του, τους δίνει να πίνουν από το αίμα του με κίνδυνο να χάσει το ίδιο την ζωή του.
Η καθόλα εξουθενωτική για την ίδια προσφορά επί καθημερινής βάσης γινόταν από την Σόφη Γκαμπόν με ιδιαίτερη φροντίδα για τον κάθε ασθενή χωρίς διάκριση φύλου. Στο πρόσωπο κάθε αρρώστου έβλεπε τον ίδιο τον Χριστό και μεριμνούσε με πάθος για να του απαλύνει τον πόνο ή να τον αναπαύσει με κάθε δυνατό τρόπο με τις νοσηλευτικές ή τις πνευματικές της γνώσεις και πίστη. Αγαπήθηκε και εκτιμήθηκε το ίδιο δυνατά και από τους Ορθόδοξους και από τους Μουσουλμάνους του νησιού παρόλο που η ίδια ήταν Καθολική καλογριά. Στην Λάρνακα ετύγχανε ιδιαίτερου σεβασμού γι’ αυτό σε μια εποχή που δεν ήταν σύνηθες να τοποθετούνται μνημεία, οι αρχές της πόλης αποφάσισαν να την τιμήσουν ανταποδίδοντας στο ελάχιστο την ανεκτίμητη της προσφορά προς την πόλη αλλά και την ανθρωπότητα.
Το μνημείο της τοποθετήθηκε το 1895 στην πιο κεντρική πλατεία της Λάρνακας στις Λουλουδιές, που σήμερα είναι γνωστή σαν η πλατεία του Πάλλας. Εκεί ήταν και μια από τις κρήνες του υδραγωγείου του Πεκίρ Πασά και έτσι ήταν δυνατή και η λειτουργία της βρύσης του μνημείου επί 24 ώρου βάσεως. Τα εγκαίνια έγιναν από τον τότε δήμαρχο Νικόλαο Ρώσσο και το κόστος το ανάλαβαν η Ρωμαιοκαθολική αποστολή, οι αρχές της πόλης και η Αγγλική αποικιοκρατική κυβέρνηση. Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τον καλλιτέχνη που έκανε το έργο αλλά είναι βέβαιο ότι το μνημείο παραγγέλθηκε στο εξωτερικό και πιθανότατα ανήκει σε Γάλλο γλύπτη. Η καλλιτεχνική σύνθεση παρουσιάζει ένα πελεκάνο πάνω από το στόμιο βρύσης, στην μέση τεσσάρων κιόνων που στηρίζουν ημισφαιρικό καλλιτεχνικό στέγαστρο. Η βρύση και ο πελεκάνος βρίσκονται μέσα σε κολυμβήθρα που στηρίζεται σε πόδι και η οποία συγκρατεί μικρή ποσότητα νερού όπου ο περαστικός μπορεί να ξεπλυθεί, δίνοντας έτσι ακόμα ένα συμβολισμό στο μνημείο.
Όταν την δεκαετία του 1930 οι κρήνες του υδραγωγείου της πόλης κατεδαφίσθηκαν για να γίνει δυνατή η πιο εύκολη μετακίνηση των τροχοφόρων που όλο και αυξάνονταν στην πόλη, μετακινήθηκε και το μνημείο της Σοφή Γκαμπόν έξω από το Μοναστήρι των Καλογριών όπου τοποθετήθηκε και λειτούργησε ξανά στο κέντρο της πλατείας όπου η μονή διατηρούσε μέχρι τα πρώτα χρόνια του 1960 μικρό κήπο. Με την διαμόρφωση της πλατείας για να φιλοξενήσει το άγαλμα του Παρίδη το μνημείο μετακινήθηκε ξανά κοντά στο μοναστήρι έξω από τον ναό. Το 2003 ο Δήμος Λάρνακας αναμόρφωσε την Πλατεία, και έδωσε στο μνημείο την σημερινή κεντρική του θέση στην Πλατεία, που είναι στο επίκεντρο της προσοχής του περαστικού και έτσι είναι αντάξια της μεγάλης προσφοράς της Αδελφής Σόφη Γκαμπόν της μοναδικής αδελφής νοσοκόμας που τιμήθηκε ποτέ στον ελληνικό χώρο. Η επιλογή των Νοσηλευτών Χειρουργείου της Κύπρου να τιμήσουν την Σόφη Γκαμπόν στο χώρο του μνημείου της κατά την Ευρωπαϊκή μέρα «Περιεγχειρητικού Νοσηλευτή» στις 15 Φεβρουαρίου τιμά πάνω από όλα τους ίδιους και τον επαγγελματισμό τους γιατί όπως αναφέρθηκε πιο πάνω η αγία αγνή νοσηλεύτρια της Λάρνακας αποτελεί φωτεινό παράδειγμα μίμησης και πηγή δύναμης και πίστης για όσους έχουν επιλέξει να υπηρετούν το συνάνθρωπο τους από το λειτούργημα του νοσηλευτή.
